Ontstaansgeschiedenis

In de jaren zeventig van de 19^e eeuw werden de pittoreske dorpen Laren en Blaricum door Jozef Israëls ontdekt als buitengewoon schilderachtig, door hun ongerepte natuur en het nog onbedorven dorpsleven. In deze tijd werd het Gooi na de aanleg van trein- en tramverbindingen veel beter bereikbaar vanuit andere delen van het land. Israëls enthousiasme leidde ertoe dat er nog veel meer schilders naar het Gooi trokken om in de pittoreske dorpen Laren en Blaricum, in veel gevallen met veel succes, te gaan werken.

Rond de eeuwwisseling begon de gedachte post te vatten dat het voordelig zou zijn als kunstenaars zich zouden verenigen en gezamenlijk exposities zouden organiseren. Dit leidde in 1903 tot de oprichting van de Club De Tien, een gezelschap jonge Gooise schilders die, onder leiding van August Legras, gezamenlijk in den lande hun werken gingen verkopen op zelf georganiseerde exposities. In de periode dat de Club De Tien actief was werden zo’n 80 exposities georganiseerd die merendeels zeer succesvol waren.

In 1910 organiseerde de Club De Tien een expositie in de Openbare Lagere School in Laren. Hoewel er enige reserve was of zoiets frivools in het dorp georganiseerd kon worden zag de bekende hotelier Jan Hamdorff, eigenaar van het bekende hotel in het centrum van het dorp en tevens gemeenteraadslid, het belang voor het dorp van een dergelijke publiekstrekker. Mede dankzij zijn inspanningen kon de expositie georganiseerd worden en het werd een groot succes. Mede dankzij dit succes begon Jan Hamdorff in 1913 met het organiseren van kunstexposities in zijn hotel. Aan deze exposities namen veelal ook leden van de Club De Tien deel. Omdat Jan Hamdorff de exposities combineerde met muziek en dansavonden, trokken ze veel bezoek en waren commercieel zeer succesvol. De economische malaise die het gevolg was van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) trof de Gooise schilders zwaar. Velen van hen verkochten hun schilderwerken via de kunsthandel naar Amerika en deze handel viel in deze periode stil. Als gevolg hiervan werden vele schilders noodlijdend. Ondertussen bleven de exposities in het Hotel Hamdorff belangrijk voor de schilders om aandacht en inkomsten te genereren, hoewel niet iedereen gelukkig was met de wijze waarop de tentoongestelde werken geselecteerd werden.

Dat samenwerking tussen kunstenaars belangrijk was werd in deze tijd duidelijk gevoeld. Vandaar dat begin 1921 door Co Breman, Herman Heijenbrock en Cornelis Vreedenburgh het initiatief wordt genomen tot oprichting van de Vereeniging van Beeldende Kunstenaars “Laren-Blaricum”. In de loop van het eerste jaar werden ruim 90 meest Larense en Blaricumse kunstenaars lid van deze nieuwe vereniging. Het eerste bestuur bestond uit Co Breman, voorzitter, Joh. Briedé, secretaris, mr. W.M. Werk, penningmeester, C.L. van Kesteren, tweede secretaris en als  overige leden W.L. Bruckman, Herman Heijenbrock en W. van Nieuwenhoven. De vereniging werd in eerste instantie opgericht als vakvereniging, om de belangen van de schilders te behartigen, en het houden van lezingen. Deze laatste activiteiten waren vooral belangrijk om de vele donateurs die de kunst en de kunstenaars in Laren en Blaricum een warm hart toedroegen aan de vereniging verbonden te houden. Het organiseren van exposities was bij de oprichting nadrukkelijk niet een doelstelling, immers de leden van de vereniging konden gebruik maken van de goed georganiseerde exposities in het Hotel Hamdorff. Naast de vereniging werd ook een coöperatie voor de inkoop van schildersmaterialen opgezet. Om lid van de vereniging te worden moest men werk inzenden voor de ballotage. Een regel die in tegenwoordig nog steeds van kracht is.

Na de verkoop dan Hotel Hamdorff aan Ch.E. Jacobs en de directeur van het Amsterdamse Krasnapolsky Hotel Jac. Th. Stom werden de kunstexposities op dezelfde leest, onder verantwoordelijkheid van het hotel, voortgezet. Blijkbaar ging de organisatie hiervan niet voor iedereen naar wens en in 1925 werd de organisatie van de tentoonstellingen overgenomen de de vereniging. Sinds dat moment werd er elk jaar een zomer- en een wintertentoonstelling in de kunstzaal van het hotel georganiseerd. Behalve bij Hamdorff werd er incidenteel ook elders geëxposeerd, onder andere bij kunsthandel Rogman & Vos of bij Van Lier.

De toelatingseisen van de vereniging waren mild en daarom nam het aantal leden snel toe. Uit 1928 zijn er 125 leden bij naam bekend. Ondanks dat in de jaren daarna het ledental weer geleidelijk afnam leidde het milde toelatingsbeleid in combinatie met het autoritaire optreden van het bestuur en conflicten tussen de leden onderling tot een aantal splitsingen binnen de vereniging. In 1929 scheidde de Gooische Kunstkring zich met 13 leden af van de vereniging. In 1931 ging deze kring alweer te gronde. Onmin tussen Co Breman en David Schulman leidde uiteindelijk in 1935 tot de afsplitsing van de “Gooische Schildersvereniging”. Deze splitsing leidde tot een klein trauma binnen de gemeente Laren, omdat bemiddeling door de burgemeester om de afsplitsing ongedaan te maken werd afgewezen. Als gevolg hiervan zou de burgemeester gedurende vele jaren de opening van de exposities niet meer bijwonen. De Gooise Schildersvereniging startte met 28 leden, en is nooit een grote vereniging geworden, het ledental bleef meestal op of net onder de 30 steken.

De twee verenigingen exposeerden om beurten in de kunstzaal van hotel ‘Hamdorff’. Deze tentoonstellingen werden druk bezocht en de verkoop bleef constant door de jaren heen. De vereniging kon zich er zelfs op beroepen de best verkopende exposities van Nederland te verzorgen. Het ledental liep na de oorlog terug. De laatste decennia telde de vereniging gemiddeld zo’n 40 a 45 leden.

In 1950 werd door een aantal leden van de vereniging de modeltekenclub ’Hamdorff’ opgericht. dit waren o.a.: Pieter de Zwart, Kees Schrikker, Ger Dorant en Flip Hamers. Men tekende elke week naar naaktmodel op de beroemde tekenzolder van hotel ‘Hamdorff’. Deze vereniging is nog steeds zeer actief en al vele jaren tekent met elke donderdagavondbij de Gooise Academie in Laren.

In 1978 exposeerde de vereniging voor de laatste keer in de kunstzaal van hotel Hamdorff. Het hotel werd in dat jaar failliet verklaard en kort daarna gesloten. In juni 1980 werd het hele complex gesloopt en moest de vereniging noodgedwongen op zoek naar een andere tentoonstellingsruimte. Zowel de Vereniging van Beeldende Kunstenaars “Laren Blaricum” als ook de Gooise Schildersvereniging vonden een nieuwe expositieruimte in het Singer Museum te Laren, waar tot en met 2003 jaarlijks om en om werd geëxposeerd in het zogenaamde prentenkabinet.

In 2005 was het ledental van de Gooise Schildersvereniging gedaald tot een niveau dat het niet langer mogelijk was zelfstandig exposities te organiseren. Vandaar dat in 2005 op instigatie van Ineke Middag, directeur museumzaken bij Singer Laren werd gekeken of de twee verenigingen niet weer samen konden gaan.  In ieder geval werd de tentoonstelling van 2005 in het Singer museum samen georganiseerd, nu voor de eerste keer niet in het prentenkabinet maar in een aantal bovenzalen. Later in 2005 werd de Gooise Schildersvereniging zonder verdere plichtplegingen opgeheven. Op een lid na werden alle leden lid van de Vereniging van Beeldende Kunstenaars “Laren-Blaricum, zonder dat deze nieuwe leden geballoteerd werden. Iets dat niet door alle leden gewaardeerd werd. Na 2005 werden er elke twee jaar exposities in het Singer museum georganiseerd. De jubileumexpositie ter ere van het 100-jarig bestaan van 2021 werd met een jaar uitgesteld als gevolg van de in dat jaar heersende corona pandemie. De jubileumexpositie werd uiteindelijk in 2022 georganiseerd en ook het prachtige jubileumboek van de jarige vereniging werd tijdens deze expositie gepresenteerd. Het werd een groot succes, met de grootste verkoop van werken van leden tijdens een expositie in het Singer museum ooit. Helaas besloot Singer Laren na deze expositie een einde te maken aan een traditie van 42 jaar en gaf aan geen exposities samen met de vereniging meer te willen organiseren. Als gevolg hiervan zit de vereniging voor het eerst in haar bestaan zonder vaste expositielocatie.

Belangrijkste bronnen:

Peter C.L. van der Ploeg; Club De Tien. Verkrijgbaar bij Uitgeverij van Wijland, Laren (https://uitgeverijvanwijland.nl/nl_NL/p/Club-De-Tien/149)

Peter C.L. van der Ploeg; Verenigde Solisten, 100 jaar Vereniging van Beeldende Kunstenaars Laren-Blaricum 1921-2021. Verkrijgbaar bij de vereniging (https://www.kunstenaarslarenblaricum.nl/boek.html)

Exposities na 2021

Na 2021 organiseerde de vereniging exposities in Kasteel Groeneveld te Baarn en in De Johanneskerk te Laren. Daarnaast presenteren wij ons op Art-Laren. Ook dit jaar kunt u ons vinden op deze locaties!

Thema’s in het Singermuseum

2005 “SAMEN” (twee verenigingen voor de eerste keer samen)

2007 “KERMIS” in relatie met de gelijknamige expo Kermis in de Kunst

2009 “NATUUR” refererend aan de gelijktijdige expo Tiffanie

2011 geen thema

2013 “HOLLANDS IMPRESSIONISME”

2015 “DE ONTMOETING”

2017 geen thema

2019 ” LICHT EN SCHADUW”

2022 Het boek ‘Verenigde Solisten, 100 jaar Vereniging van beeldende kunstenaars Laren-Blaricum 1921-2021’ is verkrijgbaar via deze link

Thema’s in Kasteel Groeneveld, Baarn

2020 “50 TINTEN GROEN”

2025 “50 TINTEN BLAUW”

Thema in De Johanneskerk, Laren

2024 “Onze Wereld”